" शिकणे हे सर्व शोधणे आहे " - डॉ. प्रतिक मुणगेकर

बिग ब्रेन ब्रिलायन्स नॉलेज हब आणि डायस ड्रायव्हिंग यांच्या मार्फत आयोजित करण्यात आलेली पहिली आंतरराष्ट्रीय शैक्षणिक शिखर परिषद यशस्वीरीत्या संपन्न झाली. या प्रसंगी मानद डॉक्टरेट पुरस्कार प्रदान सोहळा आणि दीक्षांत समारंभ देखील साजरा झाला.

विविध क्षेत्रांमध्ये स्वतः:चा ठसा उमटविलेल्या नऊ पुरस्कारार्थींना मानद डॉक्टरेट पदवी देऊन सन्मानित करण्यात आले. या नऊ परस्करार्थींमधील एक लक्षवेधी नाव म्हणजे डॉ. प्रतीक मुणगेकर. हा पुरस्कार स्वीकारताना , डॉ . मुणगेकर यांनी केलेल्या भाषणाचा केलेल्या भाषणाचा, हा वृत्तांत :

" येथे माझा मुद्दा मी जे काम केले आहे ते तुम्हाला प्रभावित करण्याचा नाही. तुम्ही कोणताही कोर्स करत असताना सतत संधी कशा निर्माण होतात हे तुमच्यासोबत शेअर करायचे आहे. असे म्हटले जाते की तुम्ही इतर योजना बनवण्यात व्यस्त असताना तुमच्यासोबत जे घडते ते जीवन असते. महत्त्वाचे म्हणजे तुम्हाला हे समजले आहे की तुमच्या पदवीनंतर शिक्षण संपत नाही; ते सुरू होते. येथे काही मुद्दे किंवा शिकण्याची साधने आहेत जी मी सामायिक करू इच्छितो आणि मला आशा आहे की तुम्हाला उपयुक्त वाटेल.

मी Hobo's Prayer नावाच्या एका छोट्याशा कवितेपासून सुरुवात करेन आणि ती अशी आहे:

मी काय शोधत आहे हे मला माहित नाही

पण मला माहित आहे की मी काहीतरी शोधत आहे

मला आशा आहे की जेव्हा मला ते सापडेल तेव्हा मी ते ओळखू शकेन.

माझ्यासाठी याचा अर्थ 'डोळे उघडे ठेवा' असा होतो. एखादी गोष्ट किंवा कोणीतरी मौल्यवान केव्हा दिसून येईल हे आपल्याला कधीच कळत नाही.

एकदा तुमचे डोळे उघडल्यानंतर, मला विश्वास आहे की कसे शिकायचे हे शिकणे सर्वात महत्त्वाचे आहे. वैयक्तिक तथ्ये गोळा करून शिकण्याचा प्रयत्न करणे निराशाजनक आहे; ज्ञान खूप वेगाने विस्तारते. केवळ शिकण्याच्या सवयी आणि जागतिक धोरणांचा पाठपुरावा करून तुम्ही गती राखू शकाल.

प्रत्येक वैयक्तिक गतीचे विश्लेषण करून आणि ते क्रमवारपणे पार पाडून गोल्फ स्विंगसारखे जटिल काहीतरी शिकण्याचा प्रयत्न करणे यामधील फरकाची कल्पना करा. तुमच्‍या मेंदूमध्‍ये एक प्रकारचा मोशन कॅमेरा विकसित करण्‍याशी याचा विरोधाभास करा जो तुम्‍हाला मानसिकरित्या चित्रपट बनवण्‍याची आणि प्रोच्‍या स्‍विंगचे अनुकरण करू देतो. मला वाटते की तुम्हाला ते खूप सोपे जाईल आणि सरावाने ते शक्य होईल.

कसे शिकायचे हे शिकण्याचे आणखी एक प्रमुख उदाहरण म्हणजे प्रत्येक संवाद एक प्रयोग म्हणून पाहणे आणि डेटा गोळा करणे आणि त्याचे विश्लेषण करणे लक्षात ठेवणे. बर्‍याच अयशस्वी नमुन्यांची पुनरावृत्ती केली जाते कारण सहभागी परिणाम रेकॉर्ड करण्यास विसरला आणि अधिक इच्छित परिणाम प्राप्त करण्यासाठी वर्तन योग्यरित्या बदलले.

स्पष्ट संप्रेषण ही ध्येय साध्य करण्याची आणखी एक गुरुकिल्ली आहे. इतरांशी सहानुभूतीने कनेक्ट व्हा. कोणीतरी तुम्हाला काय सांगत आहे हे नेहमी समजून घेण्याचा प्रयत्न करा. तुम्ही योग्यरित्या समजत आहात याची खात्री करण्यासाठी त्यांच्याशी तपासा. हे पूर्ण झाल्यानंतरच तुम्ही स्वतःला समजून घेण्याचा प्रभावीपणे प्रयत्न करू शकता.

सर्व काही प्रश्न. मी अनेकदा ऐकले आहे 'चाक पुन्हा शोधण्याचा प्रयत्न करू नका' पण का नाही? अलीकडे कोणीतरी केले आणि आम्ही समांतर पार्क करण्याचा मार्ग लवकरच कायमचा बदलला जाईल.

आता जवळजवळ नेहमीच सर्वोत्तम वेळ आहे. जेव्हा मला कोणत्याही गोष्टीबद्दल प्रश्न पडतो, तो कितीही क्षुल्लक वाटला तरी, मी ते लिहून ठेवतो आणि लवकरात लवकर त्याबद्दल संशोधन करतो. अवचेतन मन ही एक शक्तिशाली गोष्ट आहे आणि संशोधन किती वेळा वेळेवर होते हे लक्षात आल्यावर हे एक सुखद आश्चर्य आहे.

प्रत्येक गोष्टीला 'हो' म्हणा. हे खरे आहे की उपलब्ध वेळ भरण्यासाठी कामाचा विस्तार होतो परंतु माझ्यासाठी अधिक मनोरंजक आहे की आवश्यक कामासाठी वेळ वाढतो. दिवसभर एखाद्याला गोदाम झाडायला द्या आणि तेच घेईल. त्यांना एक तास द्या आणि ते पूर्ण झाल्यानंतर त्यांना सांगा की तुमच्यासाठी त्यांच्यासाठी अधिक आव्हानात्मक काम आहे आणि ते एका तासात पूर्ण होईल.

रुपांतर. आपण वेगाने बदलणाऱ्या जगात राहतो. निसर्गाचा अभ्यास मला असे मानण्यास प्रवृत्त करतो की अनुकूलता ही जगण्याची गुरुकिल्ली आहे. तुम्ही जे काही पाठपुरावा करत आहात ते तुम्ही चालू घडामोडींशी अद्ययावत राहता आणि ते तुमच्या योजनांवर कसा परिणाम करू शकतात याची खात्री करा.

ठीक आहे. चला सारांश देऊ:

शिकणे हे सर्व शोधणे आहे, परंतु स्वप्नाच्या अवस्थेत ध्येयविरहित भटकणे पुरेसे नाही. ज्ञान हे स्वतःचे बक्षीस आहे, परंतु ज्ञानाच्या संचयनास उपस्थिती आवश्यक आहे; एखाद्याचे डोळे उघडे असणे आवश्यक आहे - धारणा आणि विश्लेषण व्यस्त असणे आवश्यक आहे.

योग्यरित्या पाहिल्यास, सर्व शिक्षण ही एक सर्जनशील प्रक्रिया आहे. एकांतात, जोड्यांमध्ये आणि गटांमध्ये शिकण्यासाठी वेळ आणि स्थान आहे, परंतु माझ्यासाठी प्रथम आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे ‘नवशिक्याच्या मनाचे’ महत्त्व आहे - पूर्वकल्पनाशिवाय तपासाकडे जाण्यास सक्षम असणे.

गणितीय संदर्भात पाहिल्यास, संगीताच्या रचनेतील रचनांचे नमुने भौतिकशास्त्राच्या तत्त्वांशी किंवा करार कायद्याशी समानता दर्शवू शकतात. व्यक्तिशः, माझ्या जिज्ञासूपणाला मुक्तपणे परवानगी देणे महत्त्वाचे आहे.

एक उत्तम कल्पना असणे पुरेसे नाही; ध्येयाची यशस्वी पूर्तता करण्यासाठी तुम्हाला संकल्पना संप्रेषण करण्यास, प्रकाश देण्यासाठी आणि प्रेरणा देण्यास सक्षम असणे आवश्यक आहे. तुमची दृष्टी कोणासोबत सामायिक करायची हे संघातील सदस्यांना शोधत असताना मला विश्वास आहे की लिफ्टची खेळपट्टी अत्यंत महत्त्वाची आहे. तयार व्हा आणि तीन मिनिटांत तुमची दृष्टी तोंडी सांगण्यास सक्षम व्हा. यासारखे विधान परिष्कृत केल्याने तुमची खरी उद्दिष्टे काय आहेत हे स्वतःला स्पष्ट करण्यात मदत होईल.

कदाचित सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, यशाचा अंदाज 'मजेवर' आहे. आवडीचे क्षेत्र शोधा जे तुम्हाला शोधाचा रोमांच आणि आनंद देईल कारण तुम्हाला आवडत नसलेली एखादी गोष्ट करण्यात घालवलेल्या आयुष्याची भरपाई कितीही आर्थिक बक्षीस देणार नाही. तुम्ही तुमचा वेळ आणि लक्ष कशावर घालवता याबद्दल तुम्ही खरोखर उत्साहित असाल, तर दिवस कधीही कंटाळवाणा होणार नाही. त्याउलट, ते कधीही पुरेसे लांब होणार नाही. "